| مدیریت بهداشت محیط در مواجهه با شرایط اضطراری و بحران: رویکردی مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور |
| کد مقاله : 1151-FSN |
| نویسندگان |
|
محمد حسین محمدی اشنانی * استادیار، گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده کشاورزی و محیط زیست ، دانشگاه اراک |
| چکیده مقاله |
| مدیریت سلامت در مواجهه با شرایط اضطراری و بحران، به دلیل ماهیت پیچیده این وقایع و تأثیرات گسترده آنها بر سلامت عمومی و محیط زیست، نیازمند رویکردهایی جامع و نوآورانه است. بحرانهایی همچون بلایای طبیعی، شیوع بیماریهای فراگیر، حوادث صنعتی و تغییرات اقلیمی، چالشهای چندوجهی بهداشتی ایجاد میکنند که شامل آلودگی منابع آب و هوا، شیوع بیماریهای ناقلمحور و اختلال در خدمات اساسی سلامت است. فناوریهای سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور (RS)، با ارائه قابلیتهای تحلیل و تجسم دادههای مکانی و زمانی، امکان شناسایی زودهنگام تهدیدات، برنامهریزی استراتژیک واکنشهای اضطراری و تخصیص بهینه منابع را فراهم میکنند. افزون بر این، کاربرد این ابزارها مدلسازی و پیشبینی مخاطرات، ارزیابی آسیبپذیری جوامع، نظارت بر تغییرات محیطی، تابآوری جوامع و پیامدهای بهداشتی را بهبود میبخشد. مطالعه حاضر ضمن تحلیل وضعیت فعلی استفاده از GIS و RS در شرایط اضطراری و بحرانی، به بررسی چالشهای اساسی مرتبط با این فناوریها میپردازد. از مهمترین چالشها میتوان به محدودیتهای فنی، مشکلات مربوط به کیفیت و دسترسی دادهها و ملاحظات اخلاقی اشاره کرد. نوآوریهای اخیر از قبیل هوش مصنوعی (AI)، یادگیری ماشین(ML)، اینترنت اشیا(IoT) و بلاکچین(Blockchain) ظرفیت ارتقای اثربخشی ابزارهای GIS و RS را در پیشبینی و مدیریت شرایط اضطراری دارند. نتایج نشان میدهد که برای تقویت اثربخشی مدیریت سلامت در بحران، توسعه و استانداردسازی ابزارهای GIS و RS، آموزش مستمر نیروهای اجرایی و سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه فناوریهای نوین ضروری است. همچنین همکاری بینبخشی بین نهادهای اجرایی، دانشگاهها و توسعهدهندگان فناوری، گامی اساسی برای نوآوری در مدیریت شرایط اضطراری محسوب میشود. |
| کلیدواژه ها |
| بهداشت محیط؛ شرایط اضطراری؛ بحران؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ سنجش از دور |
| وضعیت: پذیرفته شده |